Tarifsiz Kelimeler

..Ve gün gelir, dünyanın diğer ucunda, benzer

yanlarınızın olmadığını sandığınız yabancı bir millete ait bir

kelime duyarsınız; insanın gerçeğini incelikle yakalayan, bir

çırpıda bütün hikayeyi anlatan, hislerinize tercüman olan…

Dilbilimcilerin ‘tercüme edilemeyenler’ olarak adlandırdığı,

başka kültürlerin diline çevrildiğinde özündeki anlamı kaybeden

bu sözcükler, ait olduğu toplumun deneyimlerini, değer

verdiklerini temsil eder.

İşte, dünya üzerinde çok sayıda insanın ortak duygularını ve

hallerini dile getirdiğini düşündüğüm ve derin anlamlarını

etkileyici bulduğum 10 kelime:

Mamihlapinatapei (Tierra del Fuego adalarında yerli halkın

kullandığı Yagan dili) İki kişinin keskin bir sessizlik içinde, aynı

duygularla göz göze gelip, her ikisinin de istedikleri bir şeyi

başlatmak için dayanılmaz bir istek duymalarına rağmen ilk

adımı karşısındakinden beklemesi.

Jung (Korece) Sadece çok şiddetli tartışmalardan, kalp

kırıklıklarından sonra ayakta kalan ilişkilerin varlığını

kanıtlayabileceği, sevgiden daha güçlü, çok özel duygu.

Ya’ aburnee (Arapça) Yokluğu ile yaşamanın acısına

dayanamayacağı için, sevdiği kişiden önce ölmeyi dilemek.

In La ‘Kesh (Maya dili) Mayaların selamlama sözü. Anlamı;

‘Birbirimizin başka yüzleriyiz’

Ilunga (Kongo Cumhuriyetinde konuşulan Tshiluba dili) İlk kez

haksızlığa uğrayıp iyi niyeti suiistimal edildiğinde affetmeye

hazır olan, ikinci kez yapılan hatayı da hoş gören ancak

üçüncü kez aynı durum tekrarlanırsa asla bağışlamayacak ve

artık katlanmayacak olan kişi.

Saudade (Portekizce) Kaybedilenler için duyulan buruk özlem..

Yitirilmiş bir aşk veya gerçekleşmesi mümkün olmayan bir

hayal, bizi benzer bir hasret duygusu içine hapseder. Şu anda

sahip olamadıklarımızı, geçmişte yada zihnimizde

kurguladığımız bir gelecekte aramanın ve nasıl ulaşacağımızı

bilememenin acziyle ezilmek, yine de hayal kurmaktan vaz

geçememektir. Kavuşmak istediklerimizi düşleyip tebessüm

ederken, umutsuzluğun hüznüyle ağlamak gelir içimizden..

Weltschmerz (Almanca) Maddesel dünyanın fiziksel

gerçeklerinin, zihnimizin ihtiyaçlarını asla tatmin

edemeyeceğinin farkına varan bir kişinin hissettiği duygu.

İnsanların, kendi zayıflıklarının asıl nedeninin dünyadaki

insafsız koşullar ve uygunsuz gidişat olduğunu anladıklarında,

içine düştükleri psikolojik acı.

Litost (Çekçe) Ünlü yazar Milan Kundera, diğer dillerde bu

kelimenin muadilini aradığını fakat bulamadığını, bu kelime

olmaksızın insanın özünü anlamanın imkansız olduğunu söyler.

Litost, içimizdeki güçsüzlüğün ve zavallılığın ansızın ortaya

çıkmasından doğan ıstıraplı hal, çaresizliğin öfkesidir.

L’ Esprit de I’ Escalier (Fransızca) ‘Merdiven ruhu’ olarak

adlandırılan durum. Bir tartışmada yapılan yorum karşısında

veremediğimiz uygun cevabın, tam dönüp giderken,

merdivenlerden inerken akla gelmesidir. Altında ezildiğimiz bir

argümanın yönünü değiştirecek mükemmel sözü bulmuş olsak

da artık çok geçtir.

Koi No Yokan (Japonca) İlk kez karşılaşılan biriyle ileride

kaçınılmaz bir aşk ihtimali olduğuna dair güçlü sezgi.. İlk

görüşte aşktan farkı, hemen o anda hissedilen bir duygu,

çekim olmaması.. Gelecekte gerçekleşecek bir aşkın habercisi

olan his.

RADİKAL KÖŞE YAZARI

TUĞBA KIRAÇ

29 NİSAN 2012